Τα επίσημα διαγνωστικά κριτήρια του μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου περιλαμβάνουν καταθλιπτική διάθεση ή/και απώλεια του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης στις συνήθεις δραστηριότητες με τέσσερα τουλάχιστον από τα εξής επιπρόσθετα συμπτώματα: διαταραχές στον ύπνο ή την όρεξη, διέγερση και ανησυχία ή επιβράδυνση της συμπεριφοράς, κόπωση και απώλεια ενεργητικότητας, δυσκολία στη συγκέντρωση και τη λήψη αποφάσεων, μείωση της αυτοεκτίμησης και ιδέες αναξιότητας ή ενοχής και επίμονη ενασχόληση με το θάνατο. Τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για τουλάχιστον δύο εβδομάδες.

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μείωση και επιβράδυνση στη διάθεση, τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Η διάθεση είναι πεσμένη, απαισιόδοξη, απελπισμένη. Αίσθηση ματαιότητας κυριαρχεί καθώς ο ασθενής νιώθει ότι έχει οριστικά χάσει την ικανότητα για χαρά. Η συνολική αντίληψη του κόσμου είναι μονόχρωμη, γκρίζα ή μαύρη. Υπάρχει αδυναμία ανταπόκρισης σε ευχάριστα γεγονότα τα οποία απεναντίας υπογραμμίζουν την ανικανότητα του πάσχοντος για φυσιολογική συναισθηματική συμμετοχή. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον καλύπτονται από ένα βαρύ και αδιαπέραστο πέπλο, δραστηριότητες και ενδιαφέροντα που προηγουμένως ευχαριστούσαν και κινητοποιούσαν δημιουργικά τώρα θεωρούνται μάταια, μουντά, αδιάφορα. Η ένταση και το βάθος του προκαλούμενου ψυχικού πόνου δεν γίνονται πάντοτε αντιληπτά από την εξωτερική έκφραση που μπορεί να είναι απαθής, αδιάφορη, ξεκομμένη από τον περίγυρο. Κάποιες φορές η διάθεση μπορεί να είναι ευερέθιστη και να υπάρχουν ξεσπάσματα θυμού με ελάχιστη αφορμή.

Η σκέψη επιβραδύνεται, η μνήμη και η προσοχή εξασθενούν, η ικανότητα λήψης αποφάσεων αμβλύνεται, ο πάσχων αισθάνεται αναποτελεσματικός, ανεπαρκής, άχρηστος, βάρος στους άλλους. Το μυαλό αδειάζει από όλες τις σκέψεις και κυριαρχείται ολοκληρωτικά από τη θλιβερή πραγματικότητα και την ψυχική αγωνία. Έμμονη και βασανιστική ενασχόληση με πραγματικά ή φανταστικά σφάλματα του παρελθόντος, με προσωπικές ανεπάρκειες και ηθικά ολισθήματα εμφανίζεται, διάφορα σωματικά, υποχονδριακά ενοχλήματα αναδύονται. Αμιγείς παραληρητικές ιδέες μπορεί να εμφανιστούν με περιεχόμενο κυρίως ενοχικό, υποχονδριακό ή διωκτικό. Ψευδαισθήσεις κατά τις οποίες ο ασθενής μπορεί να ακούει φωνές που τον υποτιμούν ή τον επικρίνουν ή να μυρίζει δυσάρεστες οσμές δεν είναι σπάνιες. Καθώς η κατάθλιψη βαθαίνει, σκέψεις θανάτου καταλαμβάνουν πρωτεύουσα θέση και η αυτοκτονία φαντάζει η λογικότερη διέξοδος από μια κατάσταση ανείπωτου ψυχικού πόνου.

Η συνολική κινητική δραστηριότητα μειώνεται, επιβραδύνεται. Όλες οι εκούσιες κινήσεις γίνονται με ιδιαίτερο κόπο, με αργό ρυθμό, χωρίς σφρίγος. Ο βηματισμός είναι βραδύς, τα αντανακλαστικά νωθρά, η στάση του σώματος σκυφτή, η ομιλία ελάχιστη και στερεότυπη και ο ασθενής περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο κρεβάτι χωρίς όμως να μπορεί να κοιμηθεί ικανοποιητικά. Η κοινωνική δραστηριότητα μειώνεται μέχρις εξαφάνισης, το ίδιο και η σεξουαλική επιθυμία. Η όρεξη για φαγητό είναι συνήθως μειωμένη και παρατηρείται απώλεια βάρους ενώ ο ασθενής παραπονιέται ότι το φαγητό δεν έχει καμία γεύση. Άλλες φορές μπορεί να παρατηρηθεί υπερφαγία και αύξηση του βάρους. Σε ορισμένες περιπτώσεις η κινητική δραστηριότητα είναι αυξημένη έως διεγερτική αλλά φτωχά οργανωμένη και στερεότυπη. Ο ασθενής μπορεί να βηματίζει διαρκώς πάνω-κάτω, να σφίγγει και να ξεσφίγγει τα χέρια του ή να παραπονιέται ακατάπαυστα για την κατάστασή του.

Η παραπάνω περιγραφείσα κλινική εικόνα αφορά σοβαρές μορφές κατάθλιψης και συγκεκριμένα την ψυχωτική κατάθλιψη που χαρακτηρίζεται από παρουσία παραληρητικών ιδεών ή/και ψευδαισθήσεων και τη μελαγχολική κατάθλιψη που χαρακτηρίζεται κυρίως από αλλαγές στην κινητική δραστηριότητα (μεγάλη επιβράδυνση ή διέγερση). Αυτές οι μορφές κατάθλιψης έχουν ισχυρή βιολογική βάση και η φαρμακοθεραπεία είναι απολύτως απαραίτητη για την αντιμετώπισή τους. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν μορφές κατάθλιψης χωρίς σημαντικές αλλαγές στην ψυχοκινητικότητα και χωρίς ψυχωτικά συμπτώματα που σχετίζονται περισσότερο με στρεσσογόνα γεγονότα και με δυσπροσαρμοστικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητα του πάσχοντος.

Η κατάθλιψη μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως επακόλουθο πολλών σωματικών ασθενειών, όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, οι ρευματικές νόσοι, ο σακχαρώδης διαβήτης, ο καρκίνος κλπ. Τέλος η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί ως παρενέργεια διαφόρων φαρμάκων (πχ κορτιζόνη, β-αναστολείς, διγοξίνη).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει τον αλκοολικό ως ένα άτομο που κάνει υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος με τέτοιο τρόπο που προκαλεί βλάβη τόσο στην υγεία του (σωματικά και ψυχικά) όσο και στην σχέση του ιδίου με το περιβάλλον του.

Το φαινόμενο του αλκοολισμού αφορά σε όλους τους ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου, επαγγελματικής ιδιότητας, μορφωτικού και κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.

Υπολογίζεται ότι το 8% του πληθυσμού της Ελλάδας έχει εξάρτηση από το αλκοόλ.

Παγκοσμίως δε μόνο το 10% ζητά θεραπεία. Το ίδιο ισχύει και για την Ελλάδα.

Θεωρείται η πρώτη αιτία θανάτου σε σχέση με άλλες ουσίες και αντιστοιχεί στο 3,2% όλων των θανάτων.

Οι αιτίες του αλκοολισμού είναι πολυπαραγοντικές, και συνοψίζονται κυρίως σε :

• Βιολογικούς και γενετικούς
• Κοινωνικοπολιτισμικούς
• Ψυχολογικούς παράγοντες

Η εξάρτηση από το οινόπνευμα είναι ψυχική και τις περισσότερες φορές και σωματική. Ψυχική εξάρτηση έχουμε στην περίπτωση όπου κάποιος χρησιμοποιεί το αλκοόλ:

• για να καλυτερεύσει την γενική ψυχική του κατάσταση
• ως τρόπο διαφυγής από τις δυσκολίες του καθημερινού βίου
• ως μέσο αντιμετώπισης αγχογόνων καταστάσεων, ενδοψυχικών εντάσεων,
• χωρίς να είναι σε θέση να παραιτηθεί από τη «λύση» αυτή.

Η σωματική εξάρτηση χαρακτηρίζεται από τα συμπτώματα του «αλκοολικού στερητικού συνδρόμου » :τρόμος χεριών, ιδρώτες, νευρικότητα, εσωτερική ανησυχία, διαταραχές του ύπνου.

Οι επιπτώσεις από τον αλκοολισμό είναι πολλές, σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές.

Τα συχνότερα νοσήματα που σχετίζονται με τον αλκοολισμό είναι η αλκοολική γαστρίτιδα, έλκη του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου, η κίρρωση του ήπατος, παγκρεατίτιδα, πολυνευροπάθεια, επιληπτικές κρίσεις, εγκεφαλοπάθεια.

Οι συχνότερες ψυχικές διαταραχές είναι το σύνδρομο Korsakow (αμνησιακή διαταραχή), ψυχωτική διαταραχή με παραληρητικές ιδέες ή/ και ψευδαισθήσεις, επιβράδυνση ψυχικών λειτουργιών, κατάθλιψη.

Στις κοινωνικές επιπτώσεις είναι οι διαταραγμένες οικογενειακές σχέσεις, η μείωση της απόδοσης στην εργασία, τα οικονομικά προβλήματα, η βίαιη συμπεριφορά, η πρόκληση ατυχημάτων, η κοινωνική απομόνωση κλπ.

Η μανιοκαταθλιπτική νόσος ή διπολική διαταραχή είναι μια χρόνια νόσος του εγκεφάλου που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες και έντονες μεταπτώσεις στη συναισθηματική διάθεση, τη σκέψη, τη συμπεριφορά και την κινητική δραστηριότητα.

Η μανιοκαταθλιπτική νόσος είναι τις περισσότερες φορές μια φασική διαταραχή με εξάρσεις μανιακών ή καταθλιπτικών επεισοδίων και υφέσεις. Το κεντρικό χαρακτηριστικό του μανιακού επεισοδίου είναι η παθολογικά ανεβασμένη, ευφορική διάθεση. Ο ασθενής αισθάνεται πραγματικά θαυμάσια, ικανός για τα πάντα, ακαταμάχητος, ο κόσμος φαίνεται γεμάτος δυνατότητες και δεν υπάρχει κανένα εμπόδιο, κανένας περιορισμός. Η αισθητηριακή αντίληψη οξύνεται με τέτοιο τρόπο ώστε τα χρώματα φαίνονται ζωηρότερα, τα σχήματα, τα περιγράμματα και οι υφές σαφέστερα και σφριγηλότερα, οι ήχοι διαυγέστεροι και κρυστάλλινοι, οι γεύσεις απολαυστικότερες. Η ανεβασμένη διάθεση σε συνδυασμό με την επίταση της αισθητηριακής αντίληψης οδηγούν συχνά σε εμπειρίες αποκαλυπτικές, μυστικιστικές, επικοινωνίας με το Θεό, ένωσης με το σύμπαν και όλα τα πλάσματά του. Αυτές οι εμπειρίες είναι εξαιρετικά ευχάριστες και η ανάμνησή τους συχνά προκαλεί έντονη νοσταλγία στους πάσχοντες και επιθυμία επαναβίωσής τους. Στα προχωρημένα στάδια του μανιακού επεισοδίου μπορεί να αναδυθούν αληθείς ψευδαισθήσεις καθώς κατακερματίζεται πλήρως η ικανότητα πρόσληψης κα ερμηνείας των ερεθισμάτων του περιβάλλοντος. Από την άλλη πλευρά, η διάθεση μπορεί να είναι ευερέθιστη και ο πάσχων να γίνεται υπέρμετρα απαιτητικός, αδιάκριτος, προσβλητικός, να μην ανέχεται αντιρρήσεις και ματαιώσεις, να ξεσπάει σε ανεξέλεγκτο θυμό, να καταστρέφει αντικείμενα ή ακόμα να γίνεται απειλητικός και σωματικά επιθετικός προς τους άλλους.

Κατά τη διάρκεια του μανιακού επεισοδίου οι διαδικασίες της σκέψης και της ομιλίας επιταχύνονται και η προσοχή διασπάται εύκολα. Μυριάδες σκέψεις για εντελώς διαφορετικά θέματα συνωστίζονται στο μυαλό και απαιτούν ταυτόχρονα την προσοχή. Στην αρχή του επεισοδίου η σκέψη μπορεί να είναι διαυγέστερη, βαθύτερη, δημιουργικότερη αλλά στη συνέχεια γίνεται συγκεχυμένη και χάνει τους συνεκτικούς δεσμούς της. Τα παραπάνω αντικατοπτρίζονται στην ομιλία που αρχικά είναι αυξημένη σε ποσότητα και ταχύτητα, περιλαμβάνει πλήθος λεπτομερειών, συχνές αλλαγές θεμάτων, αστεϊσμούς συχνά αδιάκριτους, ομοιοκαταληξίες, φράσεις ξένων γλωσσών και στη συνέχεια επιδεινώνεται με πλήρη ασυναρτησία, «σαλάτα λέξεων». Αμιγείς παραληρητικές ιδέες εμφανίζονται συχνά με θέματα κυρίως θρησκευτικά, μεγαλειώδη και διωκτικά. Ωστόσο δεν έχουν τη σταθερότητα των αντίστοιχων ιδεών στη σχιζοφρένεια, είναι φευγαλέες, ποικίλες, διακυμαινόμενες αντανακλώντας την αστάθεια και τις μεταπτώσεις όλων των νοητικών λειτουργιών του πάσχοντος.

H δραστηριότητα και η συμπεριφορά επιταχύνονται στη μανία. Αρχικά ο ασθενής εμφανίζεται πολύ απασχολημένος, εμπλέκεται σε πολλαπλά σχέδια και δραστηριότητες, είναι ακούραστος, κοιμάται λίγο. Στη φάση αυτή η εργασιακή του απόδοση μπορεί να αυξηθεί, με την πρόοδο του επεισοδίου όμως η περαιτέρω επιτάχυνση και η διάσπαση της προσοχής οδηγούν σε σταδιακά επιδεινούμενη αποδιοργάνωση. Η κινητική δραστηριότητα γίνεται περισσότερο ποικίλη και συχνά παράδοξη (ο ασθενής τραγουδάει, χορεύει, χειροκροτεί, κάνει γκριμάτσες, θορυβεί, καθαρίζει το σπίτι ακατάπαυστα, αδειάζει τα συρτάρια, κατεβάζει τα κάδρα, γελάει και κλαίει, βγάζει τα ρούχα του, μακιγιάρεται με φανταχτερό τρόπο, περπατάει πολλά χιλιόμετρα, τηλεφωνεί μεταμεσονύκτιες ώρες). Ορισμένες άλλες συμπεριφορές είναι κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικές της μανίας. Ο ασθενής προβαίνει σε αλόγιστες δαπάνες που μπορεί να οδηγήσουν σε πλήρη οικονομική καταστροφή από τη μια στιγμή στην άλλη. Η σεξουαλική επιθυμία και διαθεσιμότητα είναι πολύ αυξημένες, η σεξουαλική δραστηριότητα συχνά ανεξέλεγκτη και χωρίς προφυλάξεις με δυσμενείς συνέπειες (διάλυση σχέσεων, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα). Ο ασθενής μπορεί επιπλέον να κάνει κατάχρηση αλκοόλ ή παράνομων ουσιών και να οδηγεί παράτολμα και επικίνδυνα με αποτέλεσμα τροχαία ατυχήματα. Τέλος μπορεί να αφιερώνει πολύ χρόνο και ενέργεια στο γράψιμο γεμίζοντας αμέτρητες σελίδες με ύφος ρητορικό και πομπώδες.

Στον αντίθετο πόλο η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μείωση και επιβράδυνση στη διάθεση, τη σκέψη και τη συμπεριφορά. Η διάθεση είναι πεσμένη, απαισιόδοξη, απελπισμένη. Αίσθηση ματαιότητας κυριαρχεί καθώς ο ασθενής νιώθει ότι έχει οριστικά χάσει την ικανότητα για χαρά. Η συνολική αντίληψη του κόσμου είναι μονόχρωμη, γκρίζα ή μαύρη. Υπάρχει αδυναμία ανταπόκρισης σε ευχάριστα γεγονότα τα οποία απεναντίας υπογραμμίζουν την ανικανότητα του πάσχοντος για φυσιολογική συναισθηματική συμμετοχή. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον καλύπτονται από ένα βαρύ και αδιαπέραστο πέπλο, δραστηριότητες και ενδιαφέροντα που προηγουμένως ευχαριστούσαν και κινητοποιούσαν δημιουργικά τώρα θεωρούνται μάταια, μουντά, αδιάφορα. Η ένταση και το βάθος του προκαλούμενου ψυχικού πόνου δεν γίνονται πάντοτε αντιληπτά από την εξωτερική έκφραση που μπορεί να είναι απαθής, αδιάφορη, ξεκομμένη από τον περίγυρο.

Η σκέψη επιβραδύνεται, η μνήμη και η προσοχή εξασθενούν, η ικανότητα λήψης αποφάσεων αμβλύνεται, ο πάσχων αισθάνεται αναποτελεσματικός, ανεπαρκής, άχρηστος, βάρος στους άλλους. Το μυαλό αδειάζει από όλες τις σκέψεις και κυριαρχείται ολοκληρωτικά από τη θλιβερή πραγματικότητα και την ψυχική αγωνία. Έμμονη και βασανιστική ενασχόληση με πραγματικά ή φανταστικά σφάλματα του παρελθόντος, με προσωπικές ανεπάρκειες και ηθικά ολισθήματα εμφανίζεται, διάφορα σωματικά, υποχονδριακά ενοχλήματα αναδύονται. Αμιγείς παραληρητικές ιδέες μπορεί να εμφανιστούν με περιεχόμενο κυρίως ενοχικό, υποχονδριακό ή διωκτικό. Καθώς η κατάθλιψη βαθαίνει, σκέψεις θανάτου καταλαμβάνουν πρωτεύουσα θέση και η αυτοκτονία φαντάζει η λογικότερη διέξοδος από μια κατάσταση ανείπωτου ψυχικού πόνου.

Η συνολική κινητική δραστηριότητα μειώνεται, επιβραδύνεται. Όλες οι εκούσιες κινήσεις γίνονται με ιδιαίτερο κόπο, με αργό ρυθμό, χωρίς σφρίγος. Ο βηματισμός είναι βραδύς, τα αντανακλαστικά νωθρά, η στάση του σώματος σκυφτή, η ομιλία ελάχιστη και στερεότυπη και ο ασθενής περνά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας στο κρεβάτι χωρίς όμως να μπορεί να κοιμηθεί ικανοποιητικά. Η κοινωνική δραστηριότητα μειώνεται μέχρις εξαφάνισης.

Πέρα από τα αμιγή μανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια κεντρική θέση στη συμπτωματολογία της διπολικής διαταραχής έχουν τα μεικτά επεισόδια κατά τα οποία ο πάσχων εμφανίζει ταυτόχρονα διάφορους συνδυασμούς καταθλιπτικών και μανιακών εκδηλώσεων. Στη δυσφορική μανία η διάθεση είναι εξαιρετικά αγχώδης και απελπισμένη αλλά η σκέψη και η συμπεριφορά παραμένουν ανεβασμένες και υπερδραστήριες αν και ασυντόνιστες, χωρίς συγκεκριμένη στόχευση. Στη διεγερμένη κατάθλιψη, η διάθεση είναι χαμηλή, η σκέψη φτωχή αλλά η δραστηριότητα αυξημένη με διαρκή ανησυχία, άσκοπους βηματισμούς, ασταμάτητη έκφραση παραπόνων και απαιτήσεων. Τα μεικτά επεισόδια είναι δυσκολότερα στην αντιμετώπιση, διαρκούν περισσότερο, συνδέονται με αυξημένη συχνότητα κατάχρησης αλκοόλ ή ουσιών και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.

Ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με διπολική διαταραχή δεν διατηρούν επίγνωση του παθολογικού της κατάστασής τους. Αυτό είναι ιδιαιτέρως φανερό κατά τη μανιακή φάση και παρεμποδίζει σοβαρά την αναζήτηση βοήθειας. Οι συγγενείς των αρρώστων θεωρούν την έλλειψη εναισθησίας ένα από τα πιο προβληματικά συμπτώματα της νόσου. Η λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής βελτιώνει σημαντικά την επίγνωση του νοσηρού.

Η πρόγνωση ποικίλλει. Σε αδρές γραμμές το 25% των αρρώστων αναρρώνουν πλήρως, το 60% βελτιώνονται σημαντικά και το 15% υποφέρουν από σοβαρά συμπτώματα με συχνές νοσηλείες και μεγάλη αναπηρία. Ο καλύτερος προγνωστικός παράγοντας είναι η συνεπής λήψη κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής. Η χρήση ουσιών, η κακή κοινωνική προσαρμογή πριν την έναρξη της νόσου, η παρουσία ψυχωτικών συμπτωμάτων και μεικτών επεισοδίων για μεγάλα χρονικά διαστήματα είναι κακοί προγνωστικοί παράγοντες.

Η διπολική διαταραχή είναι μια από τις σημαντικότερες αιτίες πρόωρου θανάτου και αναπηρίας στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι πάσχοντες έχουν κατά μέσο όρο 15 χρόνια μικρότερο προσδόκιμο επιβίωσης σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. Τα καρδιαγγειακά προβλήματα και η αυτοκτονία είναι τα βασικά αίτια αυτής της μείωσης. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι 15 φορές μεγαλύτερος στους διπολικούς ασθενείς και το ποσοστό αυτών που αυτοκτονούν ξεπερνά το 5%, ενώ είναι αρκετά μεγαλύτερο στα αρχικά στάδια της νόσου. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για αυτοκτονία στη μανιοκαταθλιπτική νόσο περιλαμβάνουν το προηγούμενο ιστορικό απόπειρας, την κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών, τα μεικτά επεισόδια με έντονη ευερεθιστότητα, διέγερση, αυπνία και άγχος και την έλλειψη θεραπείας.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια συχνή και σοβαρή ψυχική νόσος που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ιδεοληψιών ή/και ψυχαναγκασμών που προκαλούν έντονη δυσφορία και διαταράσσουν την καθημερινή ζωή του πάσχοντος. Προσβάλλει το 2-3% του πληθυσμού. Η αναλογία ανδρών/γυναικών είναι 1/1. Η έναρξη είναι συνήθως σταδιακή και τοποθετείται στο τέλος της εφηβείας ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Στις περισσότερες περιπτώσεις η νόσος είναι χρόνια με εξάρσεις και υφέσεις των συμπτωμάτων. Μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά τόσο με φαρμακευτική αγωγή όσο και με ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.

Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις, εικόνες, φόβοι, αμφιβολίες ή παρορμήσεις που παρεισφρύουν στο μυαλό του ασθενούς. Ο τελευταίος τις βιώνει ως απρόσκλητες, ανεπιθύμητες ή ανόητες και του προκαλούν άγχος και δυσφορία. Δυσκολεύεται να τις ελέγξει και να απαλλαγεί από αυτές. Το περιεχόμενο των ιδεοληψιών είναι ποικίλο και ο ασθενής μπορεί να έχει πολλές διαφορετικές ιδεοληψίες αν και συνήθως ένα ή δύο θέματα κυριαρχούν. Οι συχνότερες ιδεοληψίες περιλαμβάνουν:

Φόβους μόλυνσης από βρώμικα αντικείμενα, χημικές ουσίες, σωματικά υγρά ή μικρόβια.
Αμφιβολίες και φόβους για την επέλευση κάποιου κακού (το μάτι της κουζίνας έμεινε ανοιχτό και το σπίτι μπορεί να πάρει φωτιά, η πόρτα είναι ξεκλείδωτη και θα μπουν διαρρήκτες)
Υπερβολική ενασχόληση με την ακρίβεια, την τάξη και τη συμμετρία.
Βλάσφημες σκέψεις με θρησκευτικό περιεχόμενο
Σεξουαλικές σκέψεις ή εικόνες (ότι ο πάσχων είναι ομοφυλόφιλος ή παιδόφιλος)
Βίαιες σκέψεις ή εικόνες (ότι ο πάσχων μαχαιρώνει το παιδί του).
Τάση για συλλογή και αποθησαύριση διαφόρων άχρηστων αντικειμένων για την περίπτωση που κάποτε χρειαστούν.

Οι διαταραχές πρόςληψης τροφής τόσο στις γυναίκες όσο και στους άντρες, χαρακτηρίζονται από τα ίδια βασικά συμπτώματα και συμπεριφορές. Οι ασθενείς υπερεκτιμούν την αξία και τη σημασία του βάρους και του σχήματος του σώματος.

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι αξιολογούν τους εαυτούς τους στη βάση της απόδοσής τους σε διάφορους τομείς της ζωής (διαπροσωπικές σχέσεις, εργασία, οικογένεια, συμμετοχή στα κοινά, κλπ.), οι ασθενείς με ανορεξία ή βουλιμία κρίνουν τους εαυτούς τους κυρίως ή σχεδόν αποκλειστικά με βάση την ικανότητά τους να ελέγχουν το βάρος και το σχήμα του σώματός τους.

Έτσι στη νευρογενή ανορεξία υπάρχει επίμονη και αταλάντευτη επιδίωξη απώλειας βάρους που δεν γίνεται αντιληπτή ως πρόβλημα. Αντίθετα η επίτευξη εξαιρετικά χαμηλού βάρους θεωρείται από τις ασθενείς επίτευγμα και κατά συνέπεια δεν υπάρχει κίνητρο για αλλαγή αυτής της συμπεριφοράς. Η απώλεια βάρους οφείλεται στον ενεργητικό και εξαντλητικό περιορισμό της πρόσληψης τροφής. Δεν υπάρχει πραγματική ανορεξία με την έννοια της μειωμένης επιθυμίας για φαγητό.

Αρκετές ασθενείς ασκούνται πολύ έντονα, πράγμα που συντείνει στην απώλεια βάρους. Άλλες προκαλούν έμετο, παίρνουν καθαρτικά ή διουρητικά φάρμακα για να ελέγξουν το βάρος. Συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, ευερεθιστότητας, συναισθηματικής αστάθειας, δυσκολίας στη συγκέντρωση, μείωσης της σεξουαλικής επιθυμίας εμφανίζονται συχνά και επιδεινώνονται όσο μειώνεται το βάρος. Οι ασθενείς γίνονται όλο και πιο αδιάφορες για τον εξωτερικό κόσμο, αποσύρονται και απομονώνονται.

Από την άλλη πλευρά, στη νευρογενή βουλιμία η προσπάθεια για άτεγκτο έλεγχο του βάρους υπονομεύεται από συχνά επεισόδια υπερφαγίας. Κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων, η ασθενής καταναλώνει μεγάλη ποσότητα φαγητού (συνήθως 1000-2000 θερμίδες) σε μικρό χρονικό διάστημα έχοντας ταυτόχρονα το δυσάρεστο αίσθημα ότι δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό της. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το υπερφαγικό επεισόδιο ακολουθείται από αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως πρόκληση εμέτου ή χρήση καθαρτικών.

Ο συνδυασμός της προσπάθειας για δίαιτα με τα υπερφαγικά επεισόδια καθιστά το βάρος περίπου φυσιολογικό στη νευρογενή βουλιμία. Οι ασθενείς νιώθουν δυσφορία και ντροπή για τα υπερφαγικά επεισόδια, γεγονός που τις κάνει πιο δεκτικές σε αναζήτηση βοήθειας σε σχέση με τη νευρογενή ανορεξία. Παρ’ όλα αυτά, συνήθως υπάρχει καθυστέρηση αρκετών χρόνων από την έναρξη του προβλήματος μέχρι την αναζήτηση βοήθειας. Συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους είναι πολύ συχνά, ενώ ορισμένες ασθενείς κάνουν κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών ή αυτοτραυματίζονται.

Τα τελευταία χρόνια έχει τεκμηριωθεί η ύπαρξη μιας τρίτης διαταραχής διατροφής που ονομάζεται διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας. Αυτή χαρακτηρίζεται από υπερφαγικά επεισόδια χωρίς συχνές αντισταθμιστικές συμπεριφορές για έλεγχο του βάρους με αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις να συνυπάρχει παχυσαρκία. Καταθλιπτικά συμπτώματα και δυσαρέσκεια με το βάρος και το σχήμα του σώματος είναι συχνά αλλά λιγότερα σοβαρά σε σχέση με τη νευρογενή ανορεξία και βουλιμία.

Είναι συχνότερες στην εφηβική ηλικία και στη νεαρή ενήλικη ζωή και έχουν παρατηρηθεί σε όλο τον κόσμο, περισσότερο στις αναπτυγμένες δυτικές χώρες αλλά και σε αναπτυσσόμενες όπως η Κίνα. Η συχνότητά τους είναι περίπου 0,6% για τη νευρογενή ανορεξία, 1% για τη νευρογενή βουλιμία και 3% για την επεισοδιακή υπερφαγία. Οι ασθενείς με ανορεξία ή βουλιμία είναι στη μεγάλη τους πλειονότητα γυναίκες (περίπου 90%). Στη διαταραχή επεισοδιακής υπερφαγίας το ποσοστό των γυναικών είναι περίπου 75%.

Η συνήθης ηλικία έναρξης της νευρογενούς ανορεξίας είναι στο μέσο της εφηβείας. Τότε ξεκινούν προσπάθειες δίαιτας που σταδιακά βγαίνουν εκτός ελέγχου. Σε ορισμένες περιπτώσεις η διαταραχή έχει βραχεία διάρκεια και ανταποκρίνεται σε σύντομη θεραπευτική παρέμβαση. Σε άλλες περιπτώσεις ιδίως όταν αφεθεί χωρίς έγκαιρη παρέμβαση γίνεται επίμονη και χρονίζει απαιτώντας μακροχρόνια και εντατική θεραπεία. Αρκετές ανορεξικές ασθενείς μπορεί να μετατραπούν σε βουλιμικές με την πάροδο του χρόνου. Υπάρχει αυξημένος κίνδυνος θανάτου από τις ιατρικές επιπλοκές της ασιτίας ή από αυτοκτονία.